Florante at Laura - Saknong 165-204

165

Kaya't nang isabog sa sansinukuban
ang doradong buhok ng masayang araw,
nagbangong hinaho't pinasalamatan
sa Langit ang bagong lakas ng katawan.

166

Sabihin ang tuwa ng gererong hayag,

ang abang kinalong ay biglang niyakap;

kung nang una'y nukal ang luha sa habag,

ngayo'y sa galak na ang inilagaslas.

167

Kapos ang dila kong magsaysay ng laki

ng pasasalamat nitong kinandili;

kundangan ang dusa'y sa nawalang kasi

ay napawi disin sa tuwang umali.

168

Sapagka't ang dusang mula sa pag-ibig

kung kahit mangyaring lumayo sa dibdib,

kisapmata lamang ay agad babalik

at magdaragdag pa sa una ng bangis.

169

Kaya hindi pa rin halos dumadapo

ang tuwa sa lamad ng may dusang puso

ay itinakwil na ang dalitang lalo

at ang tunod niya'y siyang itinimo.

170

Niyapos na muli ang dibdib ng dusa,

hirap yatang bathin ng sakit sa sinta!

dangan inaaliw ng Moro sa Persya,

natuluyang nanaw ang tangang hininga.

171

"Iyong natatanto ang aking paglingap,"

anitong Persyano sa nababagabag;

"mula ng hirap mo'y ibig kong magtatap

at nang kung may daa'y malagyan ng lunas."

172

Tugon ng may dusa'y "di lamang ang mula

niring dalita ko ang isasalita,

kundi sampung buhay sapul sa pagkabata,

nang maganapan ko ang hingi mo't nasa."

173

Nupong nag-agapay sa puno ng kahoy

ang may dalang habag at lipos-linggatong,

saka sinalitang luha'y bumabalong,

buong naging buhay hanggang naparoon.

174

"Sa isang dukado ng Albanyang syudad

doon ko nakita ang unang liwanag,

yaring katauha'y utang kong tinanggap

sa Duke Briseo, ay ama kong liyag!

175

"(Ngayon nariyan ka sa payapang bayan,

sa harap ng aking inang minamahal,

Prinsesa Florescang esposa mong hirang,

tanggap ang luha kong sa mata'y nunukal.)

176

"Bakit naging tao ako sa Albanya,

bayan ng ama ko, at di sa Krotona,

masayang Siyudad na lupa ni ina?

disin ang buhay ko'y di lubhang nagdusa?

177

"Ang dukeng ama ko'y pribadong tanungan

ng Haring Linceo sa anumang bagay;

pangalawang puno ng sangkaharian,

may gintong ugali at iginagalang.

178

"Kung sa kabaita'y uliran ng lahat

at sa katapanga'y pang-ulo sa syudad;

walang kasindunong magmahal sa anak,

umakay, magturo sa gagawing dapat.

165

Kaya't nang isabog sa sansinukuban

ang doradong buhok ng masayang araw,

nagbangong hinaho't pinasalamatan

sa Langit ang bagong lakas ng katawan.

 179

"Naririnig ko pa halos hanggang ngayon,

malayaw na tawag ng ama kong poon.

noong ako'y batang kinakandung-kandong,

taguring Floranteng bulaklak kong bugtong.

180

"Ito ang ngalan ko mulang pagkabata,

nagisnan sa ama't inang nag-andukha;

pamagat na ambil sa lumuha-luha

at kayakap-yakap ng madlang dalita.

181

"Buong kamusmusa'y di na sasalitin,

walang may halagang nangyari sa akin

kundi nang sanggol pa'y kusang daragitin

ng isang buwitreng ibong sadyang sakim.

182

"Ang sabi ni ina ako'y natutulog

sa bahay sa kintang malapit sa bundok;

pumasok ang ibong pang-amoy ay abot

hanggang tatlong legwas sa patay na hayop.

183

"Sa sinigaw-sigaw ng ina kong mutya,

nasok ang pinsan kong sa Epiro mula;

ngala'y Menalipo-may taglay na pana--

tinudla ang ibo't namatay na bigla.

184

"Isang araw namang bagong lumalakad,

noo'y naglalaro sa gitna ng salas

may nasok na Arco't biglang sinambilat

Kupidong diamanteng sa dibdib ko'y hiyas.

185

"Nang tumuntong ako sa siyam na taon,

palaging gawa ko'y mag-aliw sa burol;

sakbat ang palaso't ang busog na kalong,

pumatay ng hayop, mamana ng ibon.

186

"Sa tuwing umagang bagong naglalatag

ang anak ng araw ng masayang sinag,

naglilibang ako sa tabi ng gubat,

madla ang kaakbay ng mga alagad.

187

"Hanggang sa tingal-in ng sandaigdigan

ang mukha ni Pebong hindi matitigan

ay sinasagap ko ang kaligayahang

handog niyong hindi maramot na parang.

188

"Aking tinitipon ang ikinakalat

na masayang bango ng mga bulaklak,

inaaglahi ko ang laruang palad,

mahinhing amiha't ibong lumilipad.

189

"Kung ako'y mayroong matanaw na hayop

sa tinitingalang malapit na bundok,

biglang ibibinit ang pana sa busog,

sa minsang tudla ko'y pilit matutuhog.

190

"Tanang samang lingkod ay nag-aagawan,

unang makarampot ng aking napatay;

ang tinik sa dawag ay di dinaramdam,

palibhasa'y tuwa ang nakaakay.

191

"Sukat maligaya sinumang manood

sa sinuling-suling ng sama kong lingkod;

at kung masunduan ang bangkay ng hayop,

ingay ng hiyawan sa loob ng tumok.

192

"Ang laruang busog ay kung pagsawaan,

uupo sa tabi ng matuling bukal,

at mananalamin sa linaw ng Kristal

sasagap ng lamig na iniaalay.

193

"Dito'y mawiwili sa mahinhing tinig

ang nangagsasayang Nayades sa batis;

taginting ng Lirang katono ng awit,

mabisang pamawi sa lumbay ng dibdib.

194

"Sa tamis ng tinig na kahalak-halak

ng nag-aawitang masasayang Nimfas

naaanyayahan sampung lumilipad--

sarisaring ibong agawan ng dilag.

195

Kaya nga't sa sanga ng kahoy na duklay,

sa mahal na batis na iginagalang

ng bulag na Hentil ay nagluluksuhan,

ibo'y nakikinig ng pag-aawitan.

196

"Anhin kong saysayin ang tinamong tuwa

ng kabataan ko't malawig na lubha;

pag-ibig ni ama'y siyang naging mula,

lisanin ko yaong gubat na payapa.

197

"Pag-ibig anaki'y aking nakilala,

di dapat palakhin ang bata sa saya;

at sa katuwaa'y kapag namihasa,

kung lumaki'y walang hihinting ginhawa.

 198

"Sapagka't ang mundo'y bayan ng hinagpos,

mamamaya'y sukat tibayan ang dibdib;

lumaki sa tuwa'y walang pagtitiis...

anong ilalaban sa dahas ng sakit?

199

"Ang taong magawi sa ligaya't aliw,

mahina ang puso't lubhang maramdamin;

inaakala pa lamang ang hilahil

na daratni'y, di na matutuhang bathin.

200

"Para ng halamang lumaki sa tubig,

daho'y malalanta munting di madilig;

ikinaluluoy ang sandaling init,

gayundin ang pusong sa tuwa'y maniig.

201

"Munting kahirapa'y mamalakhing dala,

dibdib palibhasa'y di gawing magbata;

ay bago sa mundo'y bawat kisapmata,

nang tao'y mayroong sukat ipagdusa.

202

"Ang laki sa layaw karaniwa'y hubad

sa bait at muni't sa hatol ay salat;

masaklap na bunga ng maling paglingap,

habag ng magulang sa irog na anak.

203

"Sa taguring bunso't likong pagmamahal,

ang isinasama ng bata'y nunukal;

ang iba marahil sa kapabayaan

ng dapat magturong tamad na magulang.

204

"Ang lahat ng ito'y kay amang talastas,

kaya nga ang luha ni ina'y hinamak;

at ipinadaka ako sa Atenas--

bulag na isip ko'y nang doon mamulat."

Florante at Laura- Saknong 205

205

"Dumating ang bukas ng aking pag-alis,

sino ang sasayod ng bumugsong sakit?

dini sa puso ko'y alin ang hinagpis

na hindi nagtimo ng kaniyang kalis?

297

"May sakit pa kayang lalalo ng tindi

na ang sumisinta'y mawalay sa kasi?

guniguni lamang di na ang mangyari,

sukat ikalugmok ng pusong bayani.

298

"(O, nangag-aalay ng mabangong suob

sa dakilang altar ni kupidong diyos,

sa dusa ko'y kayo ang nakatatarok

noong maulila sa Laura kong irog!)"

299

"At kung hindi luhang pabaon sa akin,

namatay na muna bago ko naatim;

dusang di lumikat hanggang sa dumating

sa Bayang Krotonang kubkob ng hilahil.

300

"Kuta'y lulugso na sa bayong madalas

ng mga makinang talagang pangwalat,

siyang paglusob ko't ng hukbong akibat,

ginipit ang digmang kumubkob sa syudad.

301

"Dito'y ang masidhing lubhang kamatayan

at Parkas Atropos ay nagdamdam-pagal

sa paggapas nila't pagkitil ng buhay

ng naghihingalong sa dugo'y naglutang.

302

"Makita ng piling Heneral Osmalic

ang aking marahaas na pamimiyapis,

pitong susong hanay na dulo ng kalis,

winahi ng tabak nang ako'y masapit.

303

"Sa kaliwa't kanan niya'y nalaglag

mga soldados kong pawang mararahas;

lumapit sa aking mata'y nagniningas,

Halika, aniya't kita ang maglamas.

304

"Limang oras kaming hindi naghiwalay,

hanggang sa nahapo ang bato ng tapang;

nagluksa ang langit nang aking mapatay...

habag sa gererong sa mundo'y tinakpan.

305

"Siya nang pagsilid ng pangingilabot

sa kalabang hukbong parag sinasalot

ng pamuksang tabak na Minandrong bantog...

ang kampo't biktorya'y napa-aming lubos.

306

"Tagumpay na ito'y pumawi ng lumbay

ng mga nakubkob ng kasakunaan;

panganib sa puso'y naging katuwaan,

ang pinto ng syudad pagdaka'y nabuksan.

307

"Sinalubong kami ng haring dakila,

kasama ang buong bayang natimawa;

ang pasasalamat ay di maapula

sa di magkawastong nagpupuring dila.

308

"Yaong bayang hapo't bagong nakatighaw

sa nagbalang bangis ng mga kaaway,

sa pagkatimawa ay nag-aagawang,

malapit sa aki't damit ko'y mahagkan.

309

"Sa lakas ng hiyaw ng Pamang matabil,

vivang dugtung-dugtong ay nakikisaliw;

ang gulong salamat, nagtanggol sa amin--

dininig sa langit ng mga bituin.

310

"Lalo ang tuwa nang ako'y matatap

na apo ng hari nilang nililiyag;

ang monarko nama'y di-munti ang galak,

luha ang nagsabi ng ligayang ganap.

311

"Nagsiakyat kami sa palasyong bantog

at nangapahinga ang soldadong pagod;

datapwa't ang baya'y tatlong araw halos

na nakalimutan ang gawaing pagtulog.

312

"Sa ligaya namin ng nuno kong hari,

nakapagitan din ang lilong pighati;

at ang pagkamatay ng ina kong pili,

malaon nang lanta'y nanariwang muli.

313

"Dito naniwala ang bata kong loob

na sa mundo'y walang katuwaang lubos;

sa minsang ligaya't tali nang nakasunod—

makapitong lumbay o hanggang matapos.

314

"Naging limang buwan ako sa Krotona

nagpilit bumalik sa Reynong Albanya;

di sinong susumang sa akay ng sinta

kung ang tinutungo'y lalo't isang Laura?

315

"Sa gayong katulin ng aming paglakad,

naiinip ako't ang nasa'y lumipad;

aba't nang matanaw ang muog ng syudad,

kumutob sa aking puso'y lalong hirap!

316

"Kaya pala gayo'y ang nawawagayway

sa kuta'y hindi na bandilang binyagan,

kundi Medialuna't reyno'y nasalakay

ni Alading salot ng pasuking bayan.

317

"Ang akay kong hukbo'y kusang pinahimpil

sa paa ng isang bundok na mabangin,

di kaginsa-ginsa'y natanawan namin,

pulutong ng Morong lakad ay mahinhin.

318

"Isang binibini ang gapos na taglay

na sa damdam nami'y tangkang pupugutan;

ang puso ko'y lalong naipit ng lumbay

sa gunitang baka si Laura kong buhay.

319

"Kaya di napigil ang akay ng loob

at ang mga Moro'y bigla kong nilusob;

palad nang tumakbo at hindi natapos

sa aking pamuksang kalis na may poot!

320

"Nang wala na akong pagbuntunang galit,

sa di makakibong gapos ay lumapit;

ang takip sa mukha'y nang aking ialis,

aba ko't si Laura! may lalo pang sakit?

321

"Pupugutan dahil sa hindi pagtanggap

sa sintang mahalay ng Emir sa syudad;

nang mag-asal hayop ang Morong pangahas,

tinampal sa mukha ng himalang dilag.

322

"Aking dali-daling kinalag sa kamay

ang lubid na walang awa at pitagan;

mga daliri ko'y naalang-alang

marampi sa balat na kagalang-galang.

323

"Dito nakatanggap ng lunas na titig

ang nagdaralitang puso sa pag-ibig;

araw ng ligayang una kong pagdinig

ng sintang Florante sa kay Laurang bibig.

324

"Nang aking matantong nasa bilangguan

ang bunying monarka't ang ama kong hirang;

nag-utos sa hukbo't aming sinalakay

hanggang di mabawi ang Albanyang Bayan.

325

"Pagpasok na namin sa loob ng reyno,

bilanggua'y siyang una kong tinungo;

hinango ang hari't ang dukeng ama ko

sa kaginooha'y isa si Adolfo.

326

"Labis ang ligayang kinamtan ng hari

at ng natimawang kamahalang pili;

si Adolfo lamang ang nagdalamhati,

sa kapurihan kong tinamo ang sanhi.

327

"Pangimbulo niya'y lalo nang nag-alab

nang ako'y tawaging Tanggulan ng Syudad,

at ipinagdiwang ng haring mataas

sa palasyo real nang lubos na galak.

328

"Saka nahalatang ako'y minamahal

ng pinag-uusig niyang karikitan;

ang Konde Adolfo'y nagpapakamatay--

dahil sa Korona't--kay Laura'y makasal."

**Ang Patibong ni Adolfo at Ang Kasaysayan ni Aladin**

329

"Lumago ang binhing mula sa Atenas

ipinunlang nasang ako'y ipahamak;

kay Adolfo'y walang bagay na masaklap,

para ng buhay kong hindi nauutas.

330

"Di nag-ilang buwan ang sa reynong tuwa

at pasasalamat sa pagkatimawa,

dumating ang isang hukbong maninira

na taga-Turkiyang masakim na lubha.

331

"Dito ang panganib at pag-iiyakan

ng bagong nahugot sa dalitang bayan,

lalo na si Laura't ang kapangambahan

ang ako ay sam-ing palad sa patayan.

332

"Sapagkat heneral akong iniatas

ng hari sa hukbong sa Moro'y lalabas;

nag-uli ang loob ng bayang nasindak,

puso ni Adolfo'y parang nakamandag.

333

"Niloob ng Langit na aking nasupil

ang hukbo ng bantog na si Miramolin;

siyang mulang araw na ikinalagim

sa Reynong Albanya ng Turkong masakim.

334

"Bukod dito'y madlang digma ng kaaway

ang sunod-sunod kong pinagtagumpayan;

anupa't sa aking kalis na matapang,

labimpitong hari ang nangagsigalang.

335

"Isang araw akong bagong nagbiktorya

sa Etolyang Syudad na kusang binaka,

tumanggap ng sulat ng aking monarka,

mahigpit na biling umuwi sa Albanya.

336

"At ang pamamamahala sa dala kong hukbo,

ipinagtiwalang iwan kay Minandro;

noon di'y tumulak sa Etolyang Reyno,

pagsunod sa hari't Albanya'y tinungo.

337

"Nang dumating ako'y gabing kadiliman,

pumasok sa reynong walang agam-agam;

pagdaka'y kinubkob... (laking kaliluhan!)

ng may tatlumpong libong sandatahan.

338

"Di binigyang-daan akin pang mabunot

ang sakbat na kalis at makapamook;

buong katawan ko'y binidbid ng gapos,

piniit sa karsel na katakut-takot.

339

"Sabihin ang aking pamamangha't lumbay,

lalo nang matantong monarka'y pinatay

ng Konde Adolfo't kusang idinamay

ang ama kong irog na mapagpalayaw.

340

"Ang nasang yumama't haring mapatanyag

at uhaw sa aking dugo ang yumakag

sa puso ng konde sa gawang magsukab...

(O, napakarawal na Albanyang Syudad!)

341

"(Mahigpit kang aba sa mapagpunuan

ng hangal na puno at masamang asal,

sapagka't ang haring may hangad sa yaman

ay mariing hampas ng Langit sa bayan.)

342

"Ako'y lalong aba't dinaya ng ibig,

may kahirapan pang para ng marinig

na ang prinsesa ko'y nangakong mahigpit

pakasal sa Konde Adolfong balawis?

343

"Ito ang nagkalat ng lasong masidhi

sa ugat ng aking pusong mapighati

at pinagnasaang buhay ko'y madali

sa pinanggalingang walang magsauli.

344

"Sa pagkabilanggong labingwalong araw,

naiinip ako ng di pagkamatay;

gabi nang hangui't ipinagtuluyan

sa gubat na ito't kusang ipinugal.

345

"Bilang makalawang maligid ni Pebo

ang sandaigdigan sa pagkagapos ko,

nang inaakalang nasa ibang mundo,

imulat ang mata'y nasa kandungan mo.

346

"Ito ang buhay kong silu-silong sakit

at hindi pa tanto ang huling sasapit..."

mahabang salita ay dito napatid,

ang gerero naman ang siyang nagsulit.