FLORANTE AT LAURA: III. Puno ng Salita: Saknong 1-36

1

Sa isang madilim, gubat na mapanglaw,

dawag na matinik ay walang pagitan,

halos naghihirap ang kay Pebong silang

dumalaw sa loob na lubhang masukal.

2

Malalaking kahoy — ang inihahandog,

pawang dalamhati, kahapisa't lungkot;

huni pa ng ibon ay nakakalunos

sa lalong matimpi't nagsasayang loob.

3

Tanang mga baging na namimilipit

sa sanga ng kahoy ay balot ng tinik;

may bulo ang bunga't nagbibigay-sakit

sa kanino pa mang sumagi't malapit.

4

Ang mga bulaklak ng natayong kahoy,

pinakapamuting nag-ungos sa dahon;

pawang kulay luksa at nakikiayon

sa nakaliliyong masangsang na amoy.

5

Karamiha'y Sipres at Higerang kutad

na ang lihim niyon ay nakakasindak;

ito'y walang bunga't daho'y malalapad

na nakadidilim sa loob ng gubat.

6

Ang mga hayop pang dito'y gumagala,

karamiha'y S'yerpe't Basilisko'y madla

Hayena't Tigreng ganid na nagsisila

ng buhay ng tao't daiging kapuwa.

7

Ito'y gubat manding sa pinto'y malapit

ng Avernong Reyno ni Plutong masungit;

ang nasasakupang lupa'y dinidilig

ng Ilog Kositong kamandag ang tubig.

8

Sa may gitna nitong mapanglaw na gubat,

may punong Higerang daho'y kulay-pupas;

dito nagagapos ang kahabag-habag,

isang pinag-usig ng masamang palad.

9

Baguntaong basal na ang anyo'y tindig,

kahit natatali — kamay, paa't liig,

kundi si Narsiso'y tunay na Adonis,

mukha'y sumisilang sa gitna ng sakit.

10

Makinis ang balat at anaki burok,

pilikmata't kilay — mistulang balantok;

bagong sapong ginto ang kulay ng buhok,

sangkap ng katawa'y pawang magkaayos.

11

Dangan doo'y walang Oreadang Ninfas,

gubat sa Palasyo ng masidhing Harp'yas,

nangaawa disi't naakay lumiyag

sa himalang tipon karikta't hirap.

12

Ang abang uyamin ng dalita't sakit —

ang dalawang mata'y bukal ang kaparis;

sa luhang nanatak at tinangis-tangis,

ganito'y damdamin ng may awang dibdib.

13

"Mahiganting langit! Bangis mo'y nasaan?

ngayo'y naniniig sa pagkagulaylay;

bago'y ang bandila ng lalong kasam-an

sa Reynong Albanya'y iniwagayway."

14

"Sa loob at labas ng bayan kong sawi,

kaliluha'y siyang nangyayaring hari,

kagalinga't bait ay nalulugami,

ininis sa hukay ng dusa't pighati."

15

"Ang magandang asal ay ipinupukol

sa laot ng dagat kutya't linggatong;

balang magagaling ay ibinabaon

at inililibing na walang kabaong."

16

"Nguni, at ang lilo't masasamang loob

sa trono ng puri ay iniluklok,

at sa balang sukab na may asal-hayop,

mabangong insenso ang isinusuob."

17

"Kaliluha't sama ang ulo'y nagtayo

at ang kabaita'y kimi at nakayuko;

santong katuwira'y lugami at hapo,

ang luha na lamang ang pinapatulo."

18

"At ang balang bibig na binubukalan

ng sabing magaling at katotohanan,

agad binibiyak at sinisikangan

ng kalis ng lalong dustang kamatayan."

19

"O, taksil na pita sa yama't mataas!

O, hangad sa puring hanging lumilipas!

Ikaw ang dahilan ng kasam-ang lahat

at niring nasapit na kahabag-habag!"

20

"Sa Korona dahil ng Haring Linceo,

at sa kayamanan ng Dukeng Ama ko,

ang ipinangahas ng Konde Adolfo

sabugan ng sama ang Albanyang Reyno."

21

"Ang lahat ng ito, maawaing Langit,

Iyong tinutunghaya'y ano't natitiis?

Mula Ka ng buong katuwira't bait,

pinayagang Mong ilubog ng lupit."

22

"Makapangyarihang kamay Mo'y ikilos,

pamimilansikin ang kalis ng poot;

sa Reynong Albanya'y kusang ibulusok

ang Iyong higanti sa masamang-loob."

23

Bakit Kalangita'y bingi Ka sa akin?

Ang tapat kong luhog ay hindi mo dinggin?

'di yata't sa isang alipusta't iling

sampung tainga mo'y ipinangunguling?

24

"Datapuwa't sino ang tatarok kaya

sa mahal Mong lihim, Diyos na dakila?

Walang nangyayari sa balat ng lupa,

'di may kagaligang Iyong ninanasa."

25

"Ay, 'di saan ngayon ako mangangapit?

Saan ipupukol ang tinangis-tangis,

kung ayaw na ngayong dinigin ng Langit,

ang sigaw ng aking malumbay ng boses?"

26

"Kung siya Mong ibig na ako'y magdusa,

Langit na mataas, aking mababata;

isagi Mo lamang sa puso ni Laura —

ako'y minsan-minsang mapag-alaala."

27

"At dito sa laot ng dusa't hinagpis,

malawak na lubhang aking tinatawid;

gunita ni Laura sa naabang ibig,

siya ko na lamang ligaya sa dibdib."

28

"Munting gunam-gunam ng sinta ko't mutya

nang dahil sa aki'y dakila kong tuwa;

higit sa malaking hirap at dalita,

parusa ng taong lilo't walang awa."

29

"Sa pagkagapos ko'y guni-gunihin,

malamig nang bangkay akong nahihimbing;

at tinatangisan ng sula ko't giliw,

ang pagkabuhay ko'y walang hangga mandin."

30

"Kung apuhapin ko sa sariling isip,

ang suyuan naman ng pili kong ibig;

ang pagluha niya kung ako'y may hapis,

nagiging ligaya yaring madlang sakit."

31

"Nguni, sa aba ko sawing kapalaran!

Ano pang halaga ng gayong suyuan ...

ang sing-ibig ko'y katahimikan

ay humihilig na sa ibang kandungan?"

32

"Sa sinapupunan ng Konde Adolfo,

aking natatanaw si Laurang sinta ko;

kamataya't nahan ang dating bangis mo,

nang 'di ko damdamin ang hirap na ito?"

33

Dito hinimatay sa paghihinagpis,

sumuko ang puso sa dahas ng sakit;

ulo'y nalungayngay, luha'y bumalisbis,

kinagagapusang kahoy ay nadilig.

34

Magmula sa yapak hanggang sa ulunan,

nalimbag ang bangis ng kapighatian;

at ang panibugho'y gumamit ng asal

ng lalong marahas, lilong kamatayan.

35

Ang kahima't sinong hindi maramdamin,

kung ito'y makita'y magmamahabagin

matipid na luha ay paaagusin,

ang nagparusa ma'y pilit hahapisin.

36

Sukat na ang tingnan ang lugaming anyo

nitong sa dalita'y hindi makakibo,

aakayin biglang umiyak ang puso,

kung wala nang luhang sa mata'y itulo.

FLORANTE AT LAURA

ni Francisco Balagtas

I. Kay Selya

1

Kung pagsaulan kong basahin sa isip

ang nangakaraang araw ng pag-ibig,

may mahahagilap kayang natititik

liban na kay Selyang namugad sa dibdib?

2

Yaong Selyang laging pinapanganiban,

baka makalimot sa pag-iibigan;

ang ikinalubog niring kapalaran

sa lubhang malalim na karalitaan.

3

Makaligtaan ko kayang 'di basahin,

nagdaang panahon ng suyuan namin?

kaniyang pagsintang ginugol sa akin

at pinuhunan kong pagod at hilahil?

4

Lumipas ang araw na lubhang matamis

at walang natira kundi ang pag-ibig,

tapat na pagsuyong lalagi sa dibdib

hanggang sa libingan bangkay ko'y maidlip.

5

Ngayong namamanglaw sa pangungulila,

ang ginagawa kong pang-aliw sa dusa,

nagdaang panaho'y inaalaala,

sa iyong larawa'y ninitang ginhawa.

6

Sa larawang guhit ng sintang pinsel,

kusang inilimbag sa puso't panimdim

nag-iisang sanlang naiwan sa akin,

at 'di mananakaw magpahanggang libing.

7

Ang kaluluwa ko'y kusang dumadalaw

sa lansanga't ngayong iyong niyapakan;

sa Ilog Beata't Hilom na mababaw,

yaring aking puso'y laging lumiligaw.

8

'di mamakailang mupo ng panimdim

sa puno ng manggang naraanan natin;

sa nagbiting bungang ibig mong pitasin,

ang ulilang sinta'y aking inaaliw.

9

Ang katauhan ko'y kusang nagtatalik

sa buntung-hininga nang ika'y may sakit,

himutok ko noo'y inaaring-langit,

paraiso naman ang may tulong-silid.

10

Nililigawan ko ang iyong larawan

sa makating ilog na kinalagian;

binabakas ko rin sa masayang do'ngan,

yapak ng paa mo sa batong tuntungan.

11

Nagbabalik mandi't parang hinahanap,

dito ang panahong masayang lumipas;

na kung maliligo'y sa tubig aagap,

nang hindi abutin ng tabsing sa dagat.

12

Parang naririnig ang lagi mong wika:

"Tatlong araw na 'di nagtatanaw-tama,"

at sinasagot ko ng sabing may tuwa-

"Sa isang katao'y marami ang handa."

13

Anupa nga't walang 'di nasisiyasat

ang pag-iisip ko sa tuwang kumupas;

sa kagugunita, luha'y lagaslas,

sabay ang taghoy kong "O, nasawing palad!"

14

Nasaan si Selyang ligaya ng dibdib?

Ang suyuan nami'y bakit 'di lumawig?

Nahan ang panahong isa niyang titig

ang siyang buhay ko, kaluluta't langit?

15

Bakit baga ngayong kami maghiwalay

ay dipa nakitil yaring abang buhay?

Kung gunitain ka'y aking kamatayan,

sa puso ko Selya'y, 'di ka mapaparam.

16

Itong 'di matiis na pagdaralita

nang dahil sa iyo, o nalayong tuwa,

ang siyang umakay na ako'y tumula,

awitin ang buhay ng isang naaba.

17

Selya'y talastas ko't malalim na umid,

mangmang ang Musa ko't malumbay na tinig;

'di kinabahagya kung hindi malait,

palaring dinggin mo ng tainga't isip.

18

Ito'y unang bukal ng bait kong kutad

na inihahandog sa mahal mong yapak;

tanggapin mo nawa kahit walang lasap,

nagbuhat sa puso ng lingkod na tapat.

19

Kung kasadlakan man ng pula't pag-ayop,

tubo ko'y dakila sa pahunang pagod;

kung binabasa mo'y isa mang himutok

ay alalahanin yaring naghahandog.

20

Masasayang Ninfas sa lawa ng Bai,

Sirenas, ang tinig ay kawili-wili,

kayo ngayo'y siyang pinipintakasi

ng lubhang mapanglaw na Musa kong imbi.

21

Ahon sa dalata't pampang na nagligid,

tonohan ng lira yaring abang awit

na nagsasalitang buhay mo'y mapatid,

tapat na pagsinta'y hangad na lumawig.

22

Ikaw na bulaklak niring dilidili,

Selyang sagisag mo'y ang MAR

sa Birheng mag-ina'y ipamintakasi

ang tapat mong lingkod na si FB.

BUOD:

Ang unang bahaging ito ng akda ni Balgatas ay paghahandog kay Maria Asuncion Rivera na tinawag niyang Selya. Ang dalaga ang dahilan ng pagdurusang emosyonal ni Balagtas na naging inspirasyon nito sa pagsulat ng awit na Florante at Laura.  

Naalala ni Balagats ang mga nakaraang araw o "moments" nila ng Dalaga.  

Sa kabila ng pagkabigo