Pages

Ipinapakita ang mga post na may etiketa na Payak. Ipakita ang lahat ng mga post
Ipinapakita ang mga post na may etiketa na Payak. Ipakita ang lahat ng mga post

Lunes, Enero 11, 2021

Mga Kayarian ng Salita sa Filipino

 

Mga Kayarian ng Salita sa Filipino

1)      Payak –pinakapayak o simpleng kayarian ng salita; binubuo ng salitang-ugat lamang;

Halimbawa:

                Una

                Ilaw

                tagumpay

                tubig

                 bahay

                hangin

                sikap

 

2)      Maylapi – binubuo ng salitang-ugat at isa o higit pang panlapi.

      Mga paraan ng paglalapi ng salita:

a.       Pag-uunlapi – ang panlapi na tinatawag na “unlapi” ay ikinakabit sa unahan ng salitang-ugat

Halimbawa:

Salitang-ugat

UNlapi

Salitang Maylapi (Inunlapian)

Una

Ilaw

tagumpay

buhay

kulay

hangin

sikap

Na

Um

Nag

Ma

Ma

Ma

mag

nauna

umilaw

nagtagumpay

mabuhay

makulay

mahangin

magsikap

 

     b.      Paggigitlapi – ang panlapi na tinatawag na “gitlapi” ay isinisingit sa gitna ng salita

Halimbawa:              

 

Salitang-ugat

GITlapi

Salitang Maylapi (Ginitlapian)

buhay

hangin

 

sabi

sikap

In

In

Um

In

in

binuhay

hinangin

humangin

sinabi

sinikap

            

c.       Paghuhulapi – ang panlapi na tinatawag na “hulapi” ay idinurugtong sa dulo ng salita

Halimbawa:

Salitang-ugat

HUlapi

Salitang Maylapi (Hinulapian)

Una

Ilaw

buhay

kulay

hangin

sabi

sikap

hin

an

in

an

in

han

in

unahin

ilawan

buhayin

kulayan

hanginin

sabihan

sikapin

 

d.      Kabilaan – ang panlapi ay ikinakabit sa unahan at hulihan ng salitang-ugat; paggamit ng unlapi at hulapi sa salita.

Halimbawa:

Salitang-ugat

UNlapi/

HUlapi

Salitang Maylapi (Kabilaan)

Una

Ilaw

tagumpay

buhay

kulay

hangin

sabi

sikap

Na/han

In/an

Pag/an

Ma/an

Na/an

Ma/an

Pag/han

Pag/an

naunahan

inilawan

pagtagumpayan

mabuhayan

nakulayan

mahanginan

pagsabihan

pagsikapan

             

e.      Laguhan – ang panlapi ay nasa unahan, gitna at hulihan ng salitang-ugat.

Halimbawa:

Salitang-ugat

UNlapi/

GITlapi/

HUlapi

Salitang Maylapi (Laguhan)

sikap

 

Pag/um/an

 

pagsumikapan

 

 

3)      Inuulit – ang kabuuan o isa o higit pang pantig ay inuulit.

 

                Dalawang uri ng pag-uulit:

          a.       Pag-uulit na Ganap – inuulit ang buong salitang-ugat

            Halimbawa:

                araw-araw, gawa-gawa, halo-halo, sabi-sabi, sama-sama,

           b. Pag-uulit na Parsyal – isang pantig o bahagi lamang ng salita ang inuulit

                                Halimbawa:

                                                kahali-halina, bali-baligtad, kapani-paniwala

 

4)      Tambalan – binubuo ng dalawang salitang pinagsasama para makabuo ng isa lamang salita.

 

                Dalawang uri ng Pagtatambal:

a.       Malatambalan o Tambalang Parsyal – nananatili ang kahulugan ng    

    dalawang salitang pinagtatambal. Ginagamitan ito ng gitling sa pagitan

                   Halimbawa:

                          Bahay-ampunan, balik-bayan,

 

               b.      Tambalang Ganap – nakabubuo ng kahulugang iba kaysa sa

                  kahulugan ng dalawang salitang pinagsama

                        Halimbawa:

                               Hampaslupa, bahaghari, balikbayan, kapit tuko