El Filibusterismo (Buod)

Karugtong ng kuwento ng Noli Me Tangere ang El Filibusterismo dahil dito ipinagpatuloy ang kuwento ni Crisostomo Ibarra sa katauhan ng nagbalatkayong si Simoun.

Lulan ng isang bapor na naglalakbay sa pagitan ng Laguna at Maynila si Simoun na nagpakilalang mag-aalahas, si Isagani, at si Basilio.

Labing tatlong taon nang namayapa sina Sisa at Elias. At isang araw na dumalaw si Basilio sa puntod ng kanyang inang si Sisa, nakita niya si Simoun sa libingan ng mga Ibarra kaya nabisto na si Simoun ay si Ibarra.

Pinagtangkaang paslangin si Basilio ni Simoun ngunit nabigo siya. Inaya na lamang niya si Basilio na sumama sa kaniyang paghihiganti sa mga Espanyol ngunit tumanggi ito dahil sa pag-aaral nito.

Muling niyaya ni Simoun si Basilio na maghiganti at lumusob sa kumbento kung saan naroon si Maria Clara. Muling tumanggi si Basilio.  At hindi rin naisakatuparan ang misyon dahil yumao na  si Maria noong hapon nang sana ay paglusob.

Samantala, hiniling ng mga mag-aaral sa Kapitan Heneral, na abala sa pagsasabong, na makapagpatayo ng akademya sa wikang Kastila. Dahil mga prayle ang mamumuno, hindi ito apagbigyan.

Para lumimot sa kabiguan, nagsagawa ng salu-salo ang mga mag-aaral sa Panciteria Macanista de Buen Guan. Naging mainit ang kanilang talakayan sa hapag at panay ang pagtuligsa sa mga prayle.

Nakarating sa kaalaman ng mga prayle ang sinabi ng mga mag-aaral kaya gumawa ang mga ito ng patibong. Naglagay sila ng mga paskil na may temang paghihimagsik. Pagkatapos, ibinintang nila ang mga ito sa mga mag-aaral. Hinuli ang ilan sa kanila at napasama si Basilio. Nagdamdam ang kasintahan ni Basilio na si Juli.

Inasikaso ng mga kamag-anak ang ibang mag-aaral upang makalaya habang naiwan sa piitan si Basilio. Gumawa ng paraan si Juli at nakiusap kay Padre Camorra ngunit wala itong nagawa. Nagpatihulog si Juli sa durungawan ng kombento. Ito ang dahilan ng pagkasawi ng dalaga habang naiwan sa kulungan si Basilio.

Nakipagsosyo si Simoun sa negosyo kay Timoteo Pelaez na ama ni Juanito. At naipagkasundo ng kasal si Juanito sa dalagang si Paulita Gomez. Magiging ninong nila sa kasal  ang Kapitan Heneral. Imbitado ring dumalo sa piging ang mga negosyante ,  mga matataas na tao sa pamahalaan at iba pang mayayaman.

Sa tulong ni Simoun, nakalaya rin mula sa bilangguan si Basilio, matapos ang dalawang buwang pagkakulong kahit walang kasalanan.

Gaya ng inaasahan ni Simoun, pinuntahan siya ni Basilio nang makalabas ito ng bilangguan upang sumali sa plano niyang paghihimagsik.

Ipinaalam kay Basilio ni Simoun ang kaniyang mga plano kabilang ang ginawa niyang lamparang pampasabog pampasabog sa kasal nina Juanito at Paulita Gomez.

Ayon kay Simoun, ipalalagay niya ang lampara sa gitna ng isang kiyosko na ipasasadya niyang ipagawa.  

Planado ni Simoun ang pagkakalikha sa ilawan na tatagal ang liwanag nang  dalawampung minute, pagkatapos,  lalabo. At kapag tinangkang muli itong pailawin,  puputok ang kapsula sa loob na fulminato de marcurio. Kasabay nito,  sasabog ang granada at mawawasak ang kiyoskong kinalalagyan nito at walang aasahang makaliligtas. Magiging hudyat din daw ang pagsabog ng lampara ng pag-uumpisa ng paghihimagsik ng mga inaapi sa pangunguna ni Simoun.

Dumating ang araw ng kasal. Bangdang ikapito nang gabi, nasal abas ng  bahay na pagdarausan ng salusalo si Basilio. Hindi ito mapakali at balisa.

Samantala, agad na bumaba mula sa bahay si Simoun at lumisan dahil naroon na ang lampara na ilang sandal na lamang, sasabog na.

Dumating si Isagani, ang dating kasintahan ni Paulita. Pinapaalis ni Basilio si Isagani  ngunit hindi ito nakinig kahit nang ibinunyag na ni Basilio ang plano kay Isagani.

Maya-maya pa, humihina na ang liwanag ng lamparang regalo ni Simoun. Hindi mapakali ang Kapitan Heneral kaya pinakiusapan niya si Padre Irene na itaas ang mitsa ng lampara.

Biglang naalala ni Isagani ang sinabi ni Basilio kaya agad niyang kinuha ang lampara, nagtungo siya sa asotea at inihagis ito sa ilog upang doon sumabog.

Nabigo ang plano ni Simoun. Hindi natuloy ang nakaplanong paghihimagsik na isasagawa sana pag natapos ang pagsabog at  kapag namatay ang mga tao sa pagtitipon.

Dahil pumaplpak ang plano, nagmadaling tumakas si Simoun.

Nagtungo siya sa daraungan at binaybay ang karagatang Pasipiko. Bagama’t agad na nakalayo si Simoun,  sugatan naman siya at parang nanghihina na nang dumating sa lugar nina Padre Florentino.

Sinabi ni  Simoun na dahil lamang sa hindi niya pag-iingat ang kanyang mga sugat at nais na lang daw niyang magpaalaga kay Dr. De Espadaña at ayaw magpadala sa pagamutan dahil sa pangambang mahuli ng mga tumutugis sa kaniya.

Napa-isip ang pari sa totoong motibo ni Simoun. Pinuntahan ng pari upang kausapin sana si Simoun pero naglason na pala ito.   Tinangka ng paring hanapan ng lunas ang lason ngunit tumanggi na ang binate.

Dahil alam na ni Padre Florentino na hindi na magtatagal si Simoun, dinasalan na niya ito at hinayaang mangumpisal ang naghihingalong si Simoun.

Ipinagtapat ni Simoun ang tunay niyang pagkatao. Isinalaysay ni Simoun ang kaniyang naging buhay… kung paanong nawalan ng kayamanan, kredibilidad, at mga koneksiyon ang dating makapangyarihang si Ibarra.

Ilang sandali pa, pumanaw na si Simoun. Ipinagdasal ng pari ang kapayapaan ng kaniyang kaluluwa.

At inihagis ni Padre Florentino ang mga alahas ni Simoun sa dagat.

Buod ng Noli Me Tangere

Matapos ang matagal na pamamalagi sa Europa dahil sa kanyang pagpapakadalubhasa, nagpasyang umuwi sa kanyang Bayang sinilangan si Crisostomo Ibarra.

Pagdating niya sa Pilipinas, nalaman niyang yumao na ang kanyang ama.  Binawian ito ng buhay sa bilangguan dahil sa kagagawan ni Padre Damaso, isang Pransiskanong Prayle.

Sinabi ni Tinyente Guevarra na pinaratangan diumano ni Padre Damaso si Don Rafael na isang Erehe at Pilibustero kaya itiniwalag ito sa simbahan at ibinilanggo. Doon ito nagkasakit at namatay.

Ngunit hindi pa tumigil si Padre Damaso. Ipinahukay nito ang mga labi ni Don Rafael para ipalipat sa sementeryo ng mga Intsik.

Kaya lang, dahil mabigat at malakas ang ulan, hindi na nagawa ng mga inutusan nito na ilipat ng sementeryo. Sa halip, napagdesisyunan na lang nilang itapon ito sa lawa.

Kasuklam-suklam ang mga inihayag ni Tinyente. Gayunpaman, sinarili ni Ibarra  ang mga nalaman niya – nanahimik lang siya at pinili nyang ituloy ang pangarap na makapagpatayo ng isang paaralan.

Pero nagbago ang lahat nang  muli silang magkita ni Padre Damaso sa isang salu-salo at  ilang beses nagparinig sa binata ang Pransiskanong pari .

Sinubukan ni Ibarra na magtimpi  at ipagwalang-bahala na lang ang nangyari sa kanyang ama. Kaya lang, nabigo siyang ikubli ang tunay na nararamdaman. Hindi siya nakapagpigil at tinangka niyang saksakin ang pari.

Mabuti na lamang, nandoon si Maria Clara na sumaway sa kanya.

Dahil sa pangyayari, itiniwalag ng simbahan si Ibarra. Sinamantala naman ito ng kontrabidang si Padre Damaso upang udyukan si Kapitan Tiago na ipawalang bisa ang nakatakda sanang pagpapakasal ni Maria Clara at ni Ibarra.

Ginawa ito ni Padre Damaso dahil gusto nitong  makasal si Maria Clara kay Linares, isang Kastilang binatilyo na kararating lamang noon sa bansa.

Kahit na tinanggap ni Maria Clara ang hatol ng pari at ng pasya ng ama nito, hindi naging masaya ang dalaga sa kinahinatnan ng  tadhana nito.  Dahil dito, nagkasakit ito.

Palihim itong pinadalhan ni Ibarra ng gamot upang agad itong gumaling.

Mapapawalang bisa na sana ang pagkakatiwalag kay Ibarra ngunit sinalakay ang kwartel ng mga Gwardya Sibil. Napagbintangan ang binate na kasama sa pag-atake kaya muli siyang  dinakip at inilagak sa kulungan.

Sinubukang patunayan ni Ibarra na wala siyang kinalaman sa pagsalakay sa kwartel ngunit napahamak siya dahil sa liham na ibinigay ni Maria Clara sa kanya. Dahil dito, tuluyan na siyang ikinulong.

Isang gabi, nakatakas si Ibarra sa kulungan, habang  may pagdiriwang sa tahanan nina  Kapitan Tiago. Ipinahayag noong gabing iyon ang kasunduan ukol sa  pag-iisang dibdib nina Linares at Maria Clara.

Bago tuluyang lumisan si Ibarra, nagawa niyang palihim na makipagkita kay Maria Clara. Pinapalaya na ng binate ang dalaga.

Nagpaliwanag si Maria Clara na si Padre Damaso ang tunay nitong ama ayon sa mga nabasa nitong liham na nasa mga kamay ni Padre Salvi. Sinabi nito na kailangan nitong protektahan ang karangalan ng namayapang ina nito kaya magpapakasal ito sa Kastilang si Linares.

Sumumpa si Maria Clara na kahit ano ang mangyari sa kanila, mananatili ang pag-ibig nito sa binata magpakailanman.

Tumakas si Ibarra sa tulong ni Elias. Sumakay sila ng Bangka at palihim na tinunton ang Ilog Pasig hanggang sa makalabas sila sa may Lawa ng Bay.

Ngunit sa kasamaang palad, nakita sila ng mga awtoridad na humahabol sa kanila. Iniligaw ni Elias ang mga tumutugis sa kanila upang mailigtas si Ibarra.

Lumundag si Elias sa tubig at lumangoy papalayo.

Binaril ito ng mga gwardya sibil hanggang sa nagkulay dugo ang tubig.

Nabalitaan ni Maria Clara na pinaslang ng mga gwardya sibil si Ibarra.

Pinagbantaan ni Maria Clara ang sariling buhay kung hindi siya ipapasok ni Padre Damaso sa kumbento kaya walang nagawa ang pari kundi pagbigyan ang dalaga.

Sugatan at malubha ang lagay ni Elias nang makarating siya sa kagubatan  ng mga Ibarra. Natagpuan niya roon si Basilio kasama ang ina nitong pumanaw na.

At bago tuluyang namatay si Elias, sinabi nitong hindi man lang nito  napagmasdan ang pamimitak ng araw sa kanyang mahal na bayan. Hiniling nito  na sana, hindi malimutan ang mga taong namatay upang maipagtanggol ang bayang sinilangan.