Pagsulat ng BALITA

Mga Dapat Tandaan

 (LEAD)

1. Maikli at simple hangga’t maaari.

-Mas ok pag 35 salita o mas konti pa

2. Mas ok pag isang pangunngusap lang.

-pandiwa + pangngalan + tuwirang layon + di tuwirang layon

-preferably “who, what and why? (So what?)

Halimbawa:

Talata # 1. Sinabi ni ___________ na (tuwirang layon) dahil ______________________.

Talata #2. Where (when), ________________________ (paliwanag)

Talata #3 Tahasang sabi (direct quotation) na sumusuporta sa talata 1 & 2.

Talata #4 Paano? Bakit?

·         HUWAG GUMAMIT NG QUOTATION LEAD sa balita  dahil maghina at nagreresulta sa passive na na ikalawang talata.

3. Iwasang simulan ang lead  sa “Kailan” at “Saan” maliban kung ang panahon at lugar ay kakaiba.  Karaniwnag nagsisimula ang lead sa “Sino” o “Ano”

4. Iwasang simulan ang Lead sa “Doon” o “Ito”

5. Sa mga lead ng paunang balita (advance news), ang oras at petsa at lugar ay karaniwang nasa dulo ng pangungusap.

·         Kapag mangyayari pa lamang ang story, iyon lang ang pagkakataon para sa “event lead” at kumpleto ang 5Ws at H.

·         Sino ang gumawa/nagsabi?

·         Ano mismo ang ginawa/sinabi?

·         Kailan sinabi?

·         Bakit ito sinabi?

·         Bakit mahalaga ito sa babasa?

Pagsulat ng EDITORYAL

Ang EDITORYAL

     -  Nagsasaad ng pagpuna, panunuligsa, pagtuturo, pagpapaunawa, pagbibigay-puri, pagbibigay-kahulugan napapanahong balita at kumakatawan sa paninindigan ng buong patnugutan at pahayagan.

             - Maituturing na ambag sa pakikipagtalo ukol sa napapanahong isyu.

Mga Uri ng Editoryal

       Editoryal ng Pagpapabatid (Editorial of Information)

       Editoryal ng Panghihikayat (Editorial of Persuasion)

        Editoryal ng Panunuligsa             (Editorial of criticism)

       Editoryal ng Pagpaparangal  (Editorial of Praise or Commendation)

Mga Bahagi ng EDITORYAL

      1. Pamagat (Title/Headline)

   -Dapat nakakukuha ng atensiyon ng mambabasa

2. Simula (Lead)

       Di tulad ng sa balita na itinuturing na ‘puso’ ng kuwento ang lead, sa editoryal, ang ‘puso’ ay maaaring nasa gitna o wakas, depende sa kapritso at istilo ng editorial writer.

       Hindi kailangang sundin ang tradisyunal na ASSKPB.

       Mas may kalayaan ang  manunulat ng editorial  na maging  malikahin kaysa manunulat ng balita sa pagsulat ng  ‘lead’.

       Maaaring isang makabuluhan at makatawag-pansing pangungusap tungkol sa paksa o isyu na mapagtatalunan/matatalakay o pagsasalaysay na naghahayag ng suliranin o isyu.

       News peg – isang maikling pahayag tungkol sa isang balita na pinagbatayan ng editoryal o napapanahong isyu na nangangailangan ng agarang solusyon.

3. Katawan

       Naglalaman ng mga ‘basic facts’, mga sanhi at bunga sa likod ng mga pangyayari, sitwasyon at argumento.

       Inilalahad dito ang mga detalye  ng  mga  katotohanan tungkol sa isyu, kalakip ang
opinion o prinsipyong pinapanigan ng patnugutan.

4. Konklusyon/Wakas

- Naglalaman ng pinakamahalagang kaisipan, tagubilin, mungkahi o direksyon na maaaring payo, hamon o
simpleng  buod  ng akda  

Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Editoryal

1. Planuhin ang  isusulat.

       Pumili ng paksa. Maaaring kahit anong isyu, pangyayari at personalidad na laman ng mga balita pero hangga’t maaari, tiyaking taglay ng editoryal ang mga sumusunod:

ü  Napapanahon

ü  Malaman

ü   Naghahayag ng Pananaw

ü  Walang ‘conflict of interest’

2. Tiyaking nauunawaang  mabuti  ang sitwasyon o isyu.

3. Gawing makatawag pansin at kawili-wili ang panimula na binubuo ng batayang balita  at  reaksyon.

4. Kailangang magtaglay ng isa lamang ideya o panukala.

    -Hango ang paksa sa mga balitang pangkasalukuyan na may malaking kahalagahan sa nakararami, maging sa mga mag-aaral, mga mamamayan o sa buong  bansa.

5. Magbasa at magsaliksik para sa mga impormasyon at datos.

6. Ipaliwanag ang isyu gaya ng ginagawa ng isang reporter at sabihin ang kahalagahan ng sitwasyon

7. Gawing matipid sa mga salita subalit gawing mabisa at kaakit-

akit ang mga pangungusap.

8. Kailangan itong maging makatwiran

9. Kailangan itong umiwas sa pagmumura ni sa pagsesermon.

10. Gawing pormal ang pananalita  at paglalahad ng opinyon.

11. Magbigay ng estadistika kung kinakailangan.

12. Kung magbigay ng argumento, simulan sa pinakamahalaga.