(Alamat ng Baguio)
Sa isang nayon sa Baguio na kung tawagin ay
Suyuk, naninirahan ang mga Igorot na pinamumunuan ni Kunto. Bata pa si Kunto ngunit
siya na ang pinakamalakas at pinakamatapang sa kanilang nayon kaya siya ang
ginawang puno ng matatandang pantas.
Ang mga naninirahan sa nayong ito
ay namumuhay nang tahimik . Maibigin sila sa kapwa at may takot sila sa
kanilang Bathala. Taon-taon ay nagdaraos sila ng cañao bilang parangal sa
kanilang mga anito. Noong panahong iyon, ang mga Igorot ay naniniwala sa iba’t
ibang anito.
Kung nagdaraos sila ng cañao ay
lingguhan ang kanilang handa. Nagpapatay sila ng baboy na iniaalay sa kanilang Bathala.
Nagsasayawan at nagkakantahan sila.
Isang araw ay nagtungo si Kunto
sa gubat upang mamana. Hindi pa siya lubhang nakalalayo nang nakakita siya ng
isang uwak. Nakatayo ito sa isang landas na kanyang tinutunton. Karaniwang ang
mga ibon sa gubat ay maiilap ngunit ang ibong ito ay kaiba.
Lumakad si Kunto palapit sa ibon
ngunit hindi ito tuminag sa pagkakatayo sa gitna ng landas. Nang may iisang
dipa na lamang siya mula sa ibon, bigla siyang napatigil.
Tinitigan siyang mainam ng ibon
at saka tumango nang tatlong ulit bago lumipad. Matagal na natigilan si Kunto .
Bagamat siya’y malakas at matapang, sinagilahan siya ng takot. Hindi niya
mawari kung ano ang ibig sabihin ng kanyang nakita.
Hindi na niya ipinagpatuloy ang
kanyang pamamana. Siya’y bumalik sa nayon at nakipagkita sa matatandang pantas.
Anang isang matanda, “ Marahil ang ibong iyon ay ang sugo ng ating bathala.
Ipinaaalaala sa atin na dapat tayong magdaos ng cañao.”
Kung gayon, ngayon din ay
magdaraos tayo ng cañao,” ang pasiya ni Kunto.
Ipinagbigay-alam sa lahat ang cañao na gagawin. Lahat ng mamamayan ay kumilos upang ipagdiwang ito sa isang altar sa isang bundok-bundukan. Ang mga babae naman ay naghanda ng masasarap na pagkain.
Ipinagbigay-alam sa lahat ang cañao na gagawin. Lahat ng mamamayan ay kumilos upang ipagdiwang ito sa isang altar sa isang bundok-bundukan. Ang mga babae naman ay naghanda ng masasarap na pagkain.
Nang ang lahat ay nakahanda na,
ang mga lalaki ay humuli ng isang baboy. Ang baboy na ito ay siyang iaalay sa
kanilang bathala upang mapawi ang galit, kung ito man ay nagagalit sa kanila.
Inilagay ang baboy sa altar na
ginawa nila sa itaas ng bundok-bundukan. Anong laking himala ang nangyari!
Nakita nilang ang baboy ay napalitan ng isang pagkatanda-tandang lalaki! Ang
mukha ay kulay- lupa na sa katandaan at halos hindi na siya makaupo sa
kahinaan.Ang mga tao ay natigilan. Nanlaki ang mga mata sa kanilang nakita. Natakot
sila.
Maya-maya’y nagsalita ang matanda
at nagwika nang ganito: “Mga anak magsilapit kayo. Huwag kayong matakot. Dahil
sa kayo’y mabuti at may loob sa inyong bathala, gagantimpalaan ko ang inyong
kabutihan. Lamang ay sundin ninyo ang lahat ng aking ipagbilin.
“Kumuha kayo ng isang tasang
kanin at ilagay ninyo rito sa aking tabi. Pagkatapos sukluban ninyo ako ng
isang malaking palayok. Ipagpatuloy ninyo ang inyong cañao. Pagkalipas ng
tatlong araw, bumalik kayo rito sa pook na ito. Makikita niyo ang isang punungkahoy, na
kahit minsan sa buhay ninyo ay hindi pa ninyo nakikita o makikita
magpakailanman. Ang bunga,dahon, at sanga ay maaari ninyong kunin ngunit ang
katawan ay huwag ninyong gagalawin. Huwag na huwag ninyong tatagain ang katawan
nito.”
Tinupad naman ng mga tao ang
ipinagbilin ng matanda.Ipinagpatuloy nila ang kanilang pista. Pagkaraan ng
tatlong araw, bumalik sila sa pook na pinag-iwanan sa matanda. Itinaas nila ang
palayok at gaya
ng sinabi ng matanda, nakita nila ang isang punungkahoy na maliit. Kumikislap
ito sa liwanag ng araw-lantay na ginto mula sa ugat hanggang sa kaliit-liitang
dahon.
Nagsigawan ang mga tao sa laki ng
galak. Si Kunto ang kauna-unahang lumapit sa punungkahoy at pumitas ng isang
dahon. Pagkapitas sa dahon ay nagkaroon kaagad ng kapalit ito kayat nag-ibayo
ang tuwa sa mga tao. Bawat isa ay pumitas ng dahon.
Sa loob ng maikling panahon,
yumaman ang mga taga-Suyuk.Ang dati nilang matahimik na pamumuhay ay napalitan
ng pag-iimbutan at inggitan. Ang punungkahoy naman ay patuloy sa pagtaas
hanggang sa ang mga dulo nito’y hindi na maabot ng tingin ng mga tao.
Isang araw, anang isang
mamamayan, “kay taas-taas na at hindi na natin maabot ang bunga o dahon ng
punong-ginto. Mabuti pa ay pagputul-putulin na natin ang mga sanga at dahon
nito. Ang puno ay paghahati-hatian natin.”
Kinuha ng mga lalaki ang kanilang
mga itak at palakol. Ang iba ay kumuha ng mga sibat. Tinaga nila nang tinaga
ang puno at binungkal ang lupa upang lumuwag ang mga ugat.Nang malapit nang
mabuwal ang punungkahoy ay kumidlat nang ubod-talim. Kumulog nang ubos-lakas at
parang pinagsaklob ang lupa at langit.
Ang punungkahoy ay nabuwal.
Nayanig ang lupa at bumuka sa lugar na kinabagsakan ng puno. Isang tinig ang
narinig ng mga tao.
“ Kayo ay binigyan ng gantimpala sa inyong
kabutihan. Ang punong-ginto upang maging mariwasa ang inyong pamumuhay. Sa
halip na kayo’y higit na mag-ibigan , kasakiman ang naghari sa inyong mga puso.
Hindi ninyo sinunod ang aking ipinagbilin na huwag ninyong sasaktan ang puno.
Sa tuwi-tuwina ay inyong nanaisin ang gintong iyan.”
At pagkasabi ng mga katagang ito,
sa harap ng mga tao sa Suyuk, ang puno ay nilulon na ng lupang kinabuwalan.
Mula nga noon, nagkaroon na ng minang ginto sa Baguio at nakukuha lamang ito sa pamamagitan
ng paghukay sa lupa.